{
OVER DE
TRIDENTIJNSE LITURGIE
Vragen en antwoorden met betrekking tot het Sacrament van de H. Eucharistie – hoofdstuk genomen uit het Compendium van de Catechismus van de Katholieke Kerk (gepromulgeerd door Paus Benedictus XVI, 2005)
271. Wat is de H. Eucharistie?
Het is het Offer van het Lichaam en Bloed van Christus. Jezus, onze Heer, heeft de H. Eucharistie ingesteld opdat Zijn Kruisoffer door alle tijden heen tot Zijn wederkomst zou voortduren. Op deze manier heeft Hij Zijn Kerk de gedachtenis van zijn Dood en Verrijzenis toevertrouwd. De H. Eucharistie is het teken van de eenheid, de band van de Liefde, het Paasmaal, waarin Christus wordt genuttigd, het hart met genade vervuld en ons het onderpand van het eeuwige leven wordt gegeven.
272. Wanneer heeft Jezus Christus de H. Eucharistie ingesteld?
Hij heeft ze ingesteld op Witte Donderdag, “in de nacht waarin Hij werd overgeleverd” (1 Kor 11, 23), terwijl Hij met Zijn Apostelen het Laatste Avondmaal vierde.
273. Hoe heeft Hij haar ingesteld?
Nadat Hij Zijn Apostelen in de zaal van het Laatste Avondmaal had verzameld, nam Jezus het brood in Zijn Handen, brak het, reikte het hun over en sprak: “Neemt en eet allen hiervan: Dit is Mijn Lichaam dat voor u wordt overgeleverd”. Dan nam Hij de kelk met wijn in Zijn handen en sprak: “Neemt en drinkt allen hieruit: dit is de kelk van het nieuw en eeuwig Verbond, mijn Bloed, dat voor u en voor velen vergoten wordt tot vergeving van zonden. Doet dit tot mijn gedachtenis.”
274. Welke betekenis heeft de H. Eucharistie in het leven van de Kerk?
Ze is de bron en het hoogtepunt van het gehele christelijke leven. In de H. Eucharistie bereikt het heiligende handelen van God tegenover ons en onze aanbidding jegens Hem zijn hoogtepunt. De H. Eucharistie bevat het aan de Kerk toevertrouwde heil in zijn volle omvang: Christus Zelf, ons Paaslam. De deelname aan het Goddelijke leven en de eenheid van het volk van God worden door de H. Eucharistie betekent en bewerkt. Door de viering van de H. Eucharistie verenigen wij ons nu reeds met de liturgie van de hemel en krijgen een voorproef op het eeuwige leven.
275. Hoe wordt dit sacrament genoemd?
De onuitputtelijke rijkdom van dit Sacrament komt in verschillende benamingen tot uitdrukking, die telkens bijzondere aspecten onderstrepen. De bekendste benamingen zijn: H. Eucharistie;
heilige Mis; Maaltijd van de Heer; Breken van het Brood; Eucharistieviering; Gedachtenis van het Lijden, het sterven en de Verrijzenis van de Heer; heilig Offer; Heilige en Goddelijke Liturgie; H. Geheimenissen, Allerheiligste Sacrament des Altaars; Heilige Communie.
276. Welke plaats heeft de H. Eucharistie in het Goddelijke Heilsplan?
In het Oude Verbond wordt de Eucharistie vooral in het jaarlijke Pascha-maal voorafgebeeld, dat door de Joden tot herdenken aan de haastige, bevrijdende uittocht uit Egypte ieder jaar met ongedesemde broden werd gevierd. Jesus kondigt de Eucharistie in Zijn onderricht aan en stelt haar tijdens de viering van het Paasmaal met Zijn Apostelen bij het Laatste Avondmaal in. Trouw aan de opdracht van de Heer: “Doet dit tot mijn gedachtenis!“ (1 Kor 11, 24), heeft de Kerk de H. Eucharistie altijd gevierd, vooral op zondag, de dag van de Verrijzenis van Jezus.
277. Hoe is het verloop van de viering van de H. Eucharistie?
De viering van de H. Eucharistie wordt verdeeld in twee grote delen, die een en dezelfde daad van eredienst vormen: in de Dienst van het Woord van God, die de verkondiging en het horen van het Woord van God omvat, en in de eucharistische Liturgie, die uit de opdracht van brood en wijn, de Consecratie of de anafoor met de Consecratiewoorden en de Communie bestaat.
278. Wie draagt de H. Mis op?
De H. Eucharistie wordt gecelebreerd door de geldig gewijde priester (bisschop of presbyter), die in de Persoon van Christus, het Hoofd, en in naam van de Kerk handelt.
279. Welke gaven zijn voor het opdragen van de H. Mis wezenlijke en noodzakelijk?
Wezenlijk en noodzakelijk zijn brood van tarwe en wijn uit wijndruiven.
280. In welke zin is de H. Eucharistie gedachtenis van het Offer van Christus?
De H. Eucharistie is gedachtenis in de zin dat zij het Offer, dat Christus de Vader aan het kruis voor eens voor de mensheid gebracht heeft, tegenwoordig stelt en levend maakt. Het offerkarakter van de H. Eucharistie komt al in de instellingswoorden naar voren: “Dit is Mijn Lichaam, dat voor u wordt overgeleverd… Deze kelk is het Nieuwe Verbond in Mijn Bloed, dat voor u wordt vergoten” (Lk 22, 19–20).
Het Kruisoffer en het Eucharistisch Offer zijn een en hetzelfde Offer. De Offergave en de Offeraar zijn dezelfde, alleen de manier van offeren is verschillend: bloedig aan het kruis, onbloedig in de H. Eucharistie.
281. Hoe neemt de Kerk aan het eucharistische Offer deel?
In de H. Eucharistie wordt het offer van Christus ook tot offer van de lidmaten van Zijn Lichaam. Het leven van de gelovigen, hun lofprijzing, hun lijden, hun gebed en hun werk worden met Christus verenigd. Als offer wordt de H. Eucharistie bovendien voor alle levende en gestorven gelovigen opgedragen, tot verzoening van de zonden van alle mensen en om geestelijke en tijdelijke gunsten van God te verkrijgen. Ook de Kerk van de Hemel is met het offer van Christus verenigd.
4. Begrip van de Heilige Mis
282. Hoe is Jezus in de H. Eucharistie tegenwoordig?
Jezus Christus is in de H. Eucharistie op een unieke en onvergelijkbare wijze tegenwoordig: werkelijk,
metterdaad en substantieel, met Zijn Lichaam en Zijn Bloed, met Zijn Ziel en zijn Godheid. In de H. Eucharistie is dus de gehele Christus, God en Mens, op sacramentele wijze tegenwoordig, dat betekent, onder de eucharistische gedaanten van brood en wijn.
283. Wat betekent transsubstantiatie?
Transsubstantiatie betekent de verandering van de gehele substantie van het brood in de substantie van het Lichaam van Christus en van de gehele substantie van de wijn in de substantie van Zijn Bloed. Deze verandering voltrekt zich in het eucharistisch gebed door de werkzame kracht van het woord van Christus en het handelen van de H. Geest. De zintuiglijk waarneembare kenmerken van het brood en de wijn, dus de “eucharistische gedaanten”, blijven echter onveranderd.
284. Wordt door het breken van de broodsgedaante Christus verdeeld?
Door het breken van het Brood wordt Christus niet gedeeld: in ieder van de gedaanten en in ieder van haar delen is de gehele Christus tegenwoordig.
285. Hoe lang duurt de eucharistische tegenwoordigheid van Christus?
Zij duurt zo lang als de eucharistische gedaanten bestaan.
286. Welke soort van verering komt het Sacrament van de Eucharistie toe?
Dit Sacrament komt zowel gedurende als ook buiten de viering van de H. Eucharistie de eredienst van aanbidding toe, die uitsluitend aan God is voorbehouden. Daarom worden de geconsacreerde Hosties door de Kerk met de grootste zorgvuldigheid bewaard, aan de zieken en andere mensen gebracht, die niet aan de heilige Mis kunnen deelnemen, aan de gelovigen tot plechtige aanbidding uitgesteld en in processie rondgedragen. De Kerk nodigt de gelovigen uit tot veelvuldig bezoek en tot aanbidding van het Allerheiligste, dat in het tabernakel wordt bewaard.
287. Waarom is de H. Eucharistie het Paasmaal?
De H. Eucharistie is het Paasmaal, want Christus, die op sacramentele wijze zijn Pascha voltrekt,
schenkt ons Zijn Lichaam en Zijn Bloed als spijs en drank en verenigt ons in Zijn Offer met Zichzelf en onder elkaar.
288. Wat betekent het altaar?
Het altaar is het zinnebeeld van Christus Zelf, die tegenwoordig is als Offergave (altaar - kruisoffer) en als hemelse spijs, die ons wordt geschonken (altaar - eucharistische tafel).
289. Wanneer verplicht de Kerk tot deelname aan de heilige Mis?
De Kerk verplicht de gelovigen op iedere zondag en op de geboden feestdagen aan de heilige Mis deel te nemen. Ze beveelt het Misbezoek ook aan op de andere dagen.
290. Wanneer is men tot het ontvangen van de heiligen Communie verplicht?
De Kerk beveelt de gelovigen, die aan de H. Mis deelnemen, ook aan de heilige Communie, onder de noodzakelijke voorwaarden, te ontvangen. Ze schrijft dit verplichtend tenminste op Pasen voor.
291. Was is vereist om de heilige Communie te ontvangen?
Om de heilige Communie te ontvangen, moet men volledig lid zijn van de katholieke Kerk en zich in staat van genade bevinden, dit is: men mag zich niet bewust zijn van enige doodzonde. Wie zich bewust is van enige zware zonde, moet het sacrament van de biecht ontvangen, vooraleer hij de Communie ontvangt. Belangrijk is ook de geest van ingetogenheid en gebed, het in acht nemen van het door de Kerk voorgeschreven vasten en de lichaamshouding (handelingen, kleding) als teken van de eerbied voor Christus.
292. Welke vruchten brengt de heilige Communie?
De heilige Communie verdiept onze verbondenheid met Christus en met Zijn Kerk, bewaart en vernieuwt het in het Doopsel en het Vormsel ontvangen genadeleven en laat ons toenemen in de liefde tot de naaste. Doordat ze ons sterkt in de Liefde, wist zij de dagelijkse zonden uit en behoedt ons voor toekomstige doodzonden.
293. Wanneer is het mogelijk, de heilige Communie aan andere christenen te geven?
Katholieke bedienaren dienen de H. Communie geoorloofd toe aan leden van de Oostelijke kerken, die niet in volle gemeenschap met de katholieke Kerk staan, wanneer deze uit zichzelf daarom vragen en op de goede wijze zijn gedisponeerd. Wat de leden van andere kerkelijke gemeenschappen betreft, geven katholieke bedienaren de H. Communie geoorloofd aan die christenen die in geval van een ernstige noodtoestand uit zichzelf daarom vragen, op de goede wijze zijn gedisponeerd, en ten aanzien van dit sacrament het katholieke geloof belijden.
294. Waarom is de H. Eucharistie “onderpand van de toekomstige heerlijkheid“?
Omdat de H. Eucharistie ons met alle genade en alle zegen van de hemel vervult, sterkt ze ons voor de pelgrimstocht van het leven en laat ons verlangen naar het eeuwige leven. Ze verenigt ons nu reeds met Christus, die opgestegen is naar de rechterhand van de Vader, met de Kerk van de Hemel, met de zalige Maagd Maria en met alle heiligen.
